Wstęp. Celem badań było skonstruowanie typologii profilu radzenia sobie z codziennymi wydarzeniami w grupie osób w średniej i późnej dorosłości. W warstwie koncepcyjnej odwołano się do teorii proaktywnego radzenia sobie w ujęciu Ralfa Schwarzera i Steffena Tauberta. Oznacza ono takie ujmowanie codzienności, w którym problemy traktowane są jako wyzwanie, nie zaś jako wielka niewiadoma, która ogranicza do wyłącznie reaktywnych odpowiedzi na pojawiające się trudności. Podjęto także próbę porównania uzyskanych podtypów pod względem mądrości i prężności. Zgodnie z badaniami Ardelt, mądrość, rozumiana jako złożenie komponentu poznawczego, refleksyjnego i emocjonalnego, może być zasobem charakteryzującym osoby dorosłe, które stosują dojrzałe strategie zaradcze, a w szczególności proaktywne radzenie sobie. Budowanie w ludziach prężności pomaga zapobiegać stresowi, stąd można ją traktować jako zasób istotny w proaktywnym radzeniu sobie. Metoda. Badaniu poddano grupę 166 osób w średniej (N=80) i późnej dorosłości (N=86). W badaniach wykorzystano Kwestionariusz Reakcji na Codzienne Wydarzenia (The Proactive Coping Inventory - Polish Adaptation) Sęk, Pasikowskiego, Tauberta, Greenglass i Schwarzera, Trzywymiarową Skalą Mądrości Życiowej (Three-Dimensional Wisdom Scale: 3D-WS) autorstwa Ardelt, w adaptacji Steuden, Brudka i Izdebskiego oraz Skalę Pomiaru Prężności (SPP-25), autorstwa Ogińskiej-Bulik i Juczyńskiego. Wyniki. Uzyskano cztery typy radzenia sobie: ucieczkowy, proaktywny, autonomiczny i poszukujący wsparcia. Osoby przynależące do poszczególnych profili radzenia sobie istotnie różniły się poziomem mądrości i prężności. Wnioski. Badanie pokazało, że w grupie osób w średniej i późnej dorosłości można wyodrębnić spójne profile stosowania strategii zaradczych, które różnią się stopniem proaktywności. Dodatkowo wykazano, iż mądrość i prężność charakteryzuje osoby mające bardziej proaktywną, ukierunkowaną na stawianie sobie celów strukturę strategii zaradczych.

The purpose of this study was to construct a typology of the proactive coping profiles of individuals in middle and late adulthood. The conceptual layer refers to the theory of proactive coping as defined by Ralf Schwarzer and Steffen Taubert. It means such an approach to everyday life in which problems are treated as a challenge rather than as a great unknown that limits to only reactive responses to emerging difficulties. An attempt was also made to compare the obtained subtypes in terms of wisdom and resilience. According to Ardelt's research, wisdom, understood as a composite of cognitive, reflective, and emotional components, may be a resource characterizing adults who use mature coping strategies, particularly proactive coping. Building resilience in people helps to prevent stress, hence it can be considered as a resource important in proactive coping. Method. A group of 166 people in middle (N=80) and late adulthood (N=86) was surveyed. The Proactive Coping Inventory (Polish Adaptation) by Sęk, Pasikowski, Taubert, Greenglass and Schwarzer, Three-Dimensional Wisdom Scale (3D-WS) by Ardelt, adapted by Steuden, Brudek and Izdebski and Resilience Measurement Scale (SPP-25) by Oginska-Bulik and Juczynski were used in the study. Results. Four coping types were obtained: runaway, proactive, autonomous and support-seekers. Individuals belonging to particular profiles of coping differed significantly in the level of wisdom and resilience. Conclusions.The study showed that in a group of people in middle and late adulthood it is possible to distinguish consistent profiles of using coping strategies, which differ in the degree of proactivity. Additionally, wisdom and resilience were shown to characterize individuals with a more proactive, goal-oriented structure of coping strategies.