Celem niniejszej monografii jest identyfikacja i prezentacja najważniejszych zagadnień dotyczących sprawozdawczości instrumentów finansowych rozpatrywanej w szerokim kontekście, to jest z uwzględnieniem nie tylko zasad klasyfikacji i wyceny (w tym w przypadku stosowania rachunkowości zabezpieczeń), lecz także podatku dochodowego odroczonego (przedstawionego z perspektywy polskich regulacji w zakresie podatku dochodowego) oraz badania sprawozdań finansowych w obszarze instrumentów finansowych. Prowadzone w niej rozważania bazują na rozwiązaniach międzynarodowych regulacji rachunkowości: w zakresie instrumentów finansowych – MSSF 9, w zakresie podatku dochodowego – MSR 12, natomiast w zakresie rewizji – wybranych Międzynarodowych Standardów Badania (MSB) oraz „Międzynarodowych wskazówek dotyczących praktyki badania” (MWPB) 1000.
Podstawową metodą badawczą wykorzystaną w monografii były studia literaturowe oraz analiza dokumentów – sprawozdań finansowych spółek publicznych notowanych na GPW w Warszawie.
Zgodnie z przyjętym celem monografia została podzielona na cztery rozdziały. Rozdział pierwszy przedstawia zasady wyceny poszczególnych kategorii instrumentów finansowych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na te rozwiązania, zgodnie z którymi skutki zmian wartości aktywów i zobowiązań finansowych są prezentowane w innych całkowitych dochodach.
W rozdziale drugim objaśniono główne zmiany zasad rachunkowości zabezpieczeń, wskazując na potencjalne skutki ich zastosowania przez przedsiębiorstwa. Podjęto również próbę oceny wad i zalet rozwiązań wprowadzonych w tym obszarze przez MSSF 9. Standard ten umożliwia bowiem jednostkom lepsze niż dotychczas (oparte na MSR 39) odzwierciedlenie w sprawozdaniu finansowym stosowanych przez nie zasad zarządzania ryzykiem (w tym np. zabezpieczenia określonego rodzaju ryzyka).
Rozdział trzeci odnosi się do problematyki podatku dochodowego. Podstawowe rozważania zostały skierowane na aspekt odroczonego podatku dochodowego. Tematyka ta jest o tyle złożona w kontekście instrumentów finansowych, że wymaga uwzględnienia nie tylko różnic między wartością bilansową a wartością podatkową poszczególnych aktywów i zobowiązań finansowych, lecz także zasad odnoszenia skutków zmian ich wartości bilansowej (wynikowe, kapitałowe przez inne całkowite dochody).
Ostatni rozdział, czwarty, stanowi próbę wskazania wyzwań związanych z badaniem sprawozdań finansowych w obszarze instrumentów finansowych zgodnie z regulacjami MSSF 9. Ukierunkowanie tego standardu w znacznym stopniu na rozwiązania wynikające z przyjętych przez jednostki modeli biznesowych zarówno w zakresie zarządzania aktywami i zobowiązaniami finansowymi, jak i zarządzania ryzykiem oznacza bowiem konieczność zwrócenia przez audytora większej uwagi na jakościowe (opisowe) obszary polityki rachunkowości i ich zgodność ze szczegółowymi rozwiązaniami zastosowanymi w obszarze ujmowania i wyceny instrumentów finansowych.
Wprowadzenie nowych zasad wymaga znaczących zmian w zakresie polityki rachunkowości jednostek gospodarczych oraz dostosowania zasad wyceny i ujmowania przeszacowań do nowych rozwiązań. Zagadnienia przedstawione w niniejszej monografii pozwolą czytelnikom lepiej poznać nowe zasady rachunkowości w zakresie instrumentów finansowych, jak również mogą stać się inspiracją do nowych (bądź kontynuacji dotychczasowych) badań naukowych w obszarze rachunkowości instrumentów finansowych.